Ciemierniki to zupełnie wyjątkowe byliny, które kwitną poza sezonem, kiedy reszta ogrodu zamiera, śpi lub dopiero szykuje się do wzrostu. Od końca listopada aż do początków wiosny pojawiają się na nich piękne kielichowate kwiaty. W zależności od gatunku i odmiany mogą mieć różne kolory od białych, żółtych po fioletowe i purpurowe.
Tajemnicą sukcesu - stanowisko
Ciemierniki nie są trudne w uprawie, jeśli zapewnimy im odpowiednie stanowisko. Potrzebują żyznej i próchnicznej gleby o umiarkowanej, lecz stałej wilgotności, koniecznie przepuszczalnej, najlepiej wapiennej. To rośliny cieniolubne - doskonale czują się pod koronami drzew, gdzie padają rozproszone promienie słoneczne. Miejsce powinno być zaciszne i osłonięte, wtedy będziemy cieszyć się obfitym kwitnieniem. Ciemierniki zimują dość dobrze, chociaż w bezśnieżne zimy liście nieco mogą stracić na wyglądzie. Czasem warto lekko osłonić je na zimę.
Trująca osobliwość
Ciemierniki są roślinami trującymi, zawierają silnie trującą substancję - heleborynę. Wszystkie części rośliny posiadają ten glikozyd. Czasem zetknięcie z sokiem może powodować powstawanie pęcherzów na skórze, osoby wrażliwe powinny uważać przy cięciu kwiatów. Nie sadźmy ich też w ogrodach, z których korzystają dzieci.
Różnorodność odmian i gatunków
Najczęściej sadzony w polskich ogrodach jest ciemiernik biały Helleborus niger (nazwa łacińska może być myląca: "niger" znaczy bowiem "czarny", ale jest to odniesienie do ciemnego koloru korzeni). Duże białe kwiaty pojawiają się na przedwiośniu i długo pozostają na roślinie - zdarza się, że nawet do maja. Pora kwitnienia uzależniona jest jednak mocno od temperatury, zwłaszcza w ostatnim okresie, gdy grudzień w Polsce był ciepły, można się było cieszyć niezwykle uroczymi kwiatami tej rośliny na Boże Narodzenie ( z tego powodu roślina nazywana jest różą Bożego Narodzenia).
Kolejnym gatunkiem który możemy spotkać w polskich ogrodach jest ciemiernik cuchnący- Helleborus foetidus- nieco wyższy może osiągać ok.80cm wysokości. Liście jego dłoniasto podzielone, skórzaste również są zimozielone. Zielone kuliste, dzwonkowate kwiaty pojawiają się w styczniu i pozostają do kwietnia.
Na uwagę zasługuje również ciemiernik wschodni- Helleborus orientalis- jego blado zielonkawe kwiaty licznie pojawiają się w marcu. Gatunek ten posiada liczne odmiany o różnej barwie kwiatów. Np. żółty- 'Yellow Lady',czerwony- 'Red Lady', różowy-'Double Ellen Pink'.
Ciemiernik korsykański Helleborus argutifolius nie jest w pełni mrozoodporny, znosi niskie temperatury, ale mroźne wiatry mogą uszkodzić lśniące piłkowane liście. Kwiaty tego ciemiernika pojawiają się już w styczniu. Może rosnać w słońcu pod warunkiem, że zapewnimy mu dostatecznie wilgotną ziemię.
W Polsce naturalnie występuje ciemiernik zielony Helloborus viridis w Sudetach oraz ciemiernik czerwonawy Helloborus purpurascens w Bieszczadach był stosowany w medycynie ludowej.
Roślina do naturalnych, leśnych ogrodów
Ciemierniki to byliny długowieczne, rozrastają się powoli, ale po kilku latach tworzą znaczną kępę. Źle znoszą przesadzanie, zatem zanim posadzimy sadzonkę, starannie wybierzmy miejsce w ogrodzie. Warto ziemię głębiej niż zazwyczaj przekopać przed posadzeniem - ciemiernikom będzie to odpowiadać.
Ciemierniki pięknie prezentuje się w kompozycjach naturalistycznych, szczególnie w dużych grupach tworzą niepowtarzalne kępy licznych kwiatostanów. Atrakcyjnie wyglądają na rabatach bylinowych i w ogrodach skalnych. Posadźmy go w dużych grupach wśród przylaszczek, cebulic a w okresie kwitnienia pojawi się barwny dywan w ogrodzie. Ładnie wyglądają z bergeniami oraz ciemnozielonym bluszczem.
