Jakie powojniki możemy posadzić w ogrodzie?

Klasyczny dla kwiatów powojnika jest kształt rozłożystej gwiazdy z delikatnymi płatkami rozkładającymi się promieniście od centrum kwiatu, gdzie znajduje się wiele pręcików i słupków otoczonych pierścienim pylników. Kwiaty takie prezentują przede wszystkim powojniki wielkokwiatowe - największe (o średnicy 15 czy nawet 28cm!) a do tego bardzo często pełne kwiaty posiadają te, które kwitną na pędach zeszłorocznych (tzw. wczesne). Podobne - ale skromniejsze - mają powojniki z grupy Viticella.

Prócz klasycznych jest wiele powojników o kwiatach w kształcie zwisających dzwonków (często z grupy Intergrifolia, Atragene i Tangutica). Hiacyntowate znajdziemy u powojników barszczolistnych (grupa Heracleifolia), gwiazdkowate w grupie Flammula i Flammula-recta (p. mandżurski czy naturalnie występujący w Polsce C. recta) i u powojnika jesiennego. Ciekawe kwiaty posiadają powojniki z grupy Texensis - przypominają tulipana liliokształtnego.

Powojniki (Clematis) występują najczęściej w chłodnych kolorach - bieli, różu, fiolecie i niebieskim oraz ich połączeń (kwiaty dwukolorowe z paskiem przez środek płatków, jak u 'Doctor Ruppel', 'Piilu' czy 'Fireworks') Ale można też znaleźć wspaniałe odmiany w kolorach należących do ciepłej palety barw: czerwone (powojnik 'Kardynał Wyszyński', 'Westerplatte' czy z grupy Texensis) i żółte (z grupy Tangutica).

Sadząc powojniki z różnych gatunków i odmian jesteśmy w stanie zapewnić sobie kwiaty w ogrodzie od wiosny do jesieni, a zimą - dodatkowo dekoracyjne owocostany. Najwcześniej wśród powojników zakwitają te z grupy Atragene - bo już z końcem kwietnia. Następnie z początkiem maja kwitną powojniki górskie (C. montana). W połowie maja kwitnienie rozpoczynają powojniki wielkokwiatowe kwitnące na zeszłorocznych pędach (tzw. wczesne). Z końcem maja otwierają swoje kwiaty pierwsze odmiany powojników wielkokwiatowych kwitnących na nowych pędach (tzw. późne) i powojnik 'Kaśka' z grupy Tangutica.

Czerwiec to zdecydowanie miesiąc powojników, kiedy rozpoczyna się prawdziwy festiwal tych kwiatów: kwitną powojniki wielkokwiatowe i wczesne, i późne, powojniki z grupy Viticella, Integrifolia, Tangutica, powojnik posty.Kwitnienie to trwa przez większość lata.

W lipcu dołączają jeszcze powojniki z grupy Flammula-recta (p. mandżurski), Flammula ('Sweet Summer Love'), Vitalba ('Summer Snow'), Heracleifolia (tak cenne odmiany jak 'Praecox' czy 'Cassandra') oraz ciekawe powojniki o kwiatach podobnych do tulipanów z grupy Texensis (np. cenna odmiana 'Princess Diana'). W sierpniu i wrześniu kontynuują kwitnienie powojniki kwitnące od czerwca i lipca, oraz powtarzają (choć przeważnie już nie tak obficie) te, które kwitły wcześniej czyli z grupy Atragene i wielkokwiatowe wczesne. Dodatkowo we wrześniu rozpoczyna kwitnienie powojnik jesienny C. terniflora ('Early Snow'). W październiku wciąż kwiaty znajdziemy na powojnikach z grupy Tangutica (jak 'Kaśka' czy 'Lambton Park), powojnikach wielkokwiatowych 'Blue Light' (wczesny), 'Polish Spirit' (późny) czy powojniku 'Arabella' (z grupy Integrifolia). Dodatkowo jesienią i zimą podziwiać możemy ozdobne owocostany powojników szczególnie z grupy Tangutica, Atragene i Texensis.

Wśród powojników (Clematis) znajdziemy kilka odmian o pachnących kwiatach, zwłaszcza Clematis ×aromatica czyli powojnik wonny, powojnik 'Sweet Summer Love' i wabiący motyle p. barszczolistny 'Cassandra'. Inne pachnące powojniki to powojnik mandżurski, z grupy Viticella 'Betty Corning' a także powojniki 'Summer Snow' oraz górskie 'Mayleen' i 'Elizabeth'.

Warto poświęcić trochę czasu na wybranie tym pięknym roślinom odpowiedniego stanowiska w ogrodzie, bo to ono będzie odpowiedzialne za sukces ich uprawy.

Generalnie powojniki preferują stanowiska dobrze oświetlone, ale nie nagrzewające się. Wolą mieć "stopy" mieć w cieniu, ale "głowę" w słońcu. Prowadzimy je przy podporach lub luźno między innymi roślinami, także jako rośliny okrywowe - w zależności od grupy. Najlepiej rosną na glebach żyznych przepuszczalnych wilgotnych o odczynie lekko kwaśnym bądź obojętnym. W czasie suszy wymagają podlewania. Powojniki sadzimy 5-10cm głębiej niż rosły w pojemnikach najlepiej w dużym dołku z przygotowanym drenażem a następnie zaprawionym kompostem. Wczesną wiosną wymagają cięcia w zależności od grupy. Powojniki wymagają nawożenia. Rośliny dokarmiamy w kwietniu, najlepiej nawozami o wydłużonym działaniu (typu Osmocote).

Najprostsze w uprawie są powojniki o mniej okazałych kwiatach zwłaszcza bylinowe a także część botanicznych z grupy Integrifolia, Tangutica, Antragene, Vitalba, Flammula i Flammula-recta.Niewymagające są też powojniki z grupy Viticella.

Z wielkokwiatowych bardziej odporne i prostsze w uprawie są powojniki kwitnące na pędach nowych (tzw. późne) od tych, kwitnących na zeszłorocznych (tzw. wczesnych), które mogą cierpieć na uwiąd pędów. Powojniki górskie są najmniej mrozoodporne i należy je sadzić w miejscach osłoniętych i ciepłych. Powojniki z grupy Texensis bywają porażane przez mącznika prawdziwego i z tego powodu lepiej udają się na przewiewnych stanowiskach.

Powojniki wielkokwiatowe tzw. wczesne wytwarzają największe kwiaty spośród wszystkich grup powojników, ale są też najbardziej wymagające w uprawie. Kwitną pierwszy raz w połowie maja na pędach zeszłorocznych, latem (VII-VIII) powtarzają kwitnienie na nowych pędach i to je właśnie odróżnia od tzw. powojników "późnych" - a nie termin kwitnienia, ten bowiem jest tak naprawdę zbliżony (p. wczesne kwitną w połowie maja, p. późne - w czerwcu, choć to i tak zależy od konkretnej odmiany).

Z uwagi na to, że pierwsze i główne kwitnienie p. wczesnych odbywa się na pędach zeszłorocznych, wczesną wiosną słabo je tniemy: wykonujemy głównie zabiegi sanitarne i jedynie lekko skracamy pędy. Z tego samego powodu grupa ta najbardziej jest narażona na choroby grzybowe. Bardzo wiele odmian w tej grupie wytwarza kwiaty pełne ('Beauty of Worcester', 'Piilu', 'Vyvyn Pennell') na pędach zeszłorocznych, podczas drugiego - letniego kwitnienia - często są już to kwiaty pojedyncze (choć i tutaj znajdzie się kilka wyjątków jak 'Blue Light', 'Diamond Ball', 'Kiri Te Kanawa'). Do powojników wcześnie kwitnących należą takie popularne odmiany jak 'Generał Sikorski', 'Jan Paweł II', 'Warszawska Nike', 'The President' czy 'Westerplatte'

Powojniki "późne" czyli kwitnące na pędach zeszłorocznych przycina się wczesną wiosną silniej - około 20cm-50cm nad ziemią. Popularne i cenne odmiany to m.in. niebieskie 'Błękitny Anioł' i 'Prince Charles', fioletowa 'Polish Spirit', różowe Comtesse du Bouchaud' i Hadley Hybrid', białe 'Snow Storm' i 'White Price Charles'.

Powojniki z tej grupy charakteryzują się silnym wzrostem, produkują zdecydowanie mniejsze kwiaty (o średnicy 6-12cm), ale tak obficie i długo kwitną, że nadrabiają z nawiązką na polu atrakcyjności. Kwitną od czerwca przez resztę lata. Są mniej wymagające i zdrowsze - powojniki z grupy Viticella to idealny kompromis dobry dla początkujących ogrodników. Godne polecania są 'Emilia Plater', 'Betty Corning', 'Etoile Voolette' czy 'Krakowiak'. Wczesną wiosną przycina się je silnie 20-50cm nad ziemią.

Clematisy bylinowe (grupa Integrifolia i Heracleifolia) są najprostsze w uprawie spośród wszystkich powojników- mają małe wymagania glebowe, są bardzo odporne na mróz i nie dopadają ich choroby grzybowe. Co prawda powojniki te mają mniejsze kwiaty przeważnie w kształcie dzwonka, ale ich obfitość w zupełności to wynagradza. Można prowadzić je przy podporach (ale się ich nie czepiają), na rabatach pomiędzy innymi roślinami lub jako rośliny okrywowe. Na wiosnę traktujemy je jak inne byliny - po prostu tniemy przy ziemi. Do najpopularniejszych należą powojniki z grupy Integrifolia 'Alionushka' i 'Arabella' stosowane nawet w zieleni miejskiej. Inne cenny odmiany to INSPIRATION 'Zoin', 'Heather Herschell', 'Pamiat Serdtsa'.

Powojniki 'Atragene' kwitną już z końcem kwietnia, a niektóre odmiany powtarzają kwitnienie latem (jak 'Constance', 'Maidwell Hall', 'Purple Dream'). Kwitną bardzo obficie a ich kwiaty mają kształt zwisających dzwonków, też pełnych i półpełnych (jak u 'Maidwell Hall, 'Cecile' czy 'Ballet Skirt'). Przekwitając, tworzą puszyste kwiatostany, które zdobią te pnącza latem i jesienią.

Powojniki z grupy Atragene wyróżnia to, że nie wymagają żadnego cięcia, dobrze rosną też w półcieniu, nie lubią bardzo słonecznych stanowisk. Mają małe wymagania glebowe i są bardzo mrozoodporne. Zastosowanie mają podobne jak poprzednia grupa - można prowadzić je przy podporach, między innymi roślinami, a także stosować jako rośliny okrywowe.

Powojniki z grupy Tangutica podobnie jak poprzednia grupy też mają małe wymagania glebowe, ale - przeciwnie do grupy Atragene i innych powojników - najlepiej czują się na miejscach mocno nasłonecznionych. Mają też mniejsze wymagania odnośnie wody, mogą rosnąć na glebach umiarkowanie wilgotnych i nieźle radzą sobie z suszą ('Bill MacKenzie', GOLDEN TIARA).

Charakterystyczny dla tej grupy jest też silny wzrost (3-4metrowe przyrosty) i żółte kwiaty w kształcie dzwonków. Powojniki z grupy Tangutica bardzo długo kwitną: od początków lata aż do października a po przekwitnieniu zdobią się puszystymi owocostanami przez resztę jesieni i przez całą zimę. Potencjał dekoracyjny tych roślin jest więc godny podziwu! Cenne odmiany to 'Bill MacKenzie', 'Kaśka' czy 'Lambton Park'. Może je stosować do tworzenia osłon (osłaniania murów), puszczać na siatki, ogrodzenia, a także stosować jako rośliny okrywowe. Wczesną wiosną silnie się je przycina około 50cm nad ziemią.