Dereń jadalny to krzew lub niewielkie drzewko, które oprócz ciekawych walorów dekoracyjnych posiada zdrowe owoce. Bardzo wczesną wiosną roślina ozdobna jest z żółtych kwiatów, latem - z czerwonych owoców, a jesienią - dzięki ognistemu wybarwieniu liści.
Wygląd
Dereń jadalny to duży krzew, lecz z wiekiem często wyrasta w małe drzewko o szerokiej i zaokrąglonej koronie. Dorasta do 4-5m wysokości.
Szczególnie dekoracyjnie prezentuje się na początku wiosny (marzec-kwiecień), gdy pojawiają się żółte kwiaty zebrane w płaskie kwiatostany.
Latem ciemnozielone i lśniące liście mocno kontrastują z intensywną czerwienią owoców. Jesienią krzew pięknie się przebarwia na jaskrawy czerwony kolor. Owoce są cierpkie i mięsiste z twardą pestką w środku - przypominają nieco oliwki.
Stanowisko i uprawa
Dereń jadalny jest łatwy w uprawie oraz tolerancyjny względem stanowiska. Dobrze rośnie w półcieniu, ale w miejscach słonecznych wytwarza dorodniejsze i smaczniejsze owoce.
Roślina nie ma dużych wymagań względem podłoża (może rosnąć nawet na glebach wapiennych). Wybierając stanowisko dla derenia jadalnego, należy jedynie unikać miejsc z długo utrzymującymi się zastojami wody. Niemniej jednak najlepiej sadzić go na glebach próchnicznych i przepuszczalnych o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym.
Znosi suszę i zasolenie, dlatego z powodzeniem można sadzić go w większych aglomeracjach miejskich, wtedy jednak powinien pełnić tylko funkcję dekoracyjną.
Jest gatunkiem długowiecznym (100-200 lat), który nie lubi przesadzania w starszym wieku dlatego przed posadzeniem powinniśmy szczególnie dobrze wybrać mu miejsce.
Zastosowanie
Dereń jadalny może z powodzeniem zagościć nawet w niedużym ogrodzie, gdzie - ze względu na wczesną porę kwitnienia oraz pięknie przebarwiające się liście - stanowić będzie piękny akcent kolorystyczny.
Jest to jednocześnie gatunek wart polecenia do
przydomowego sadu. Poza nalewkami z owoców derenia sporządza się
również dżemy, soki i marmolady.
Równie ładnie prezentuje się jako soliter posadzony na trawniku bądź w kompozycjach z innymi krzewami liściastymi o barwnym ulistnieniu (tawuła japońska 'Goldflame' czy bez czarny 'Aurea').
Dereń jadalny jest szczególnie polecany do dekoracji ogrodów naturalistycznych i wiejskich. Nadaje się do tworzenia luźnych
(nieformowanych) żywopłotów. W ogrodach narażonych na silne wiatry - gęsto posadzony - może pełnić rolę
naturalnych osłon.
Ze względu na duże zdolności adaptacyjne znajduje także zastosowanie w parkach w mieście.
Informacje ekstra
Z owoców derenia wytwarza się znamienitą nalewkę - dereniówkę.
Składniki:
- 1 kg owoców derenia
- 1/2 l spirytusu
- 1/2 l wódki
- opcjonalnie garść suszonych jagód
Owoce zbieramy możliwie jak najbardziej dojrzałe, polecamy znakomitą metodę "na lenia", czyli rozłożenia materiału pod drzewem, na który strząśnięte zostaną dojrzałe owoce. Po umyciu i osuszeniu, nakłuwamy je (na szczęście nie trzeba ich drylować).
Wsypujemy do słoika (czy innego naczynie, który możemy szczelnie zamknąć), opcjonalnie możemy dodać też jagód, i zalewamy 0,5 l wódki i 0,5l spirytusu. Zamykamy i odstawiamy w nasłonecznione miejsce na okres około miesiąca (do nawet 3 miesięcy) - pamiętamy jednak, by co kilka dni mocno wstrząsnąć naczyniem.
Po miesiącu nalewkę zlewamy, filtrując przez gazę czy bibułkę i odstawiamy w chłodne miejsce. Owoce natomiast zasypujemy cukrem (1kg) i znów szczelnie zamykamy. Odstawiamy w ciepłe miejsce, potrząsamy do kilka dni i czekamy aż cukier się rozpuści. Gdy to nastąpi, zlewamy płyn-syrop (znów filtrując). Przefiltrowany syrop mieszamy z nalewką i odstawiamy do sklarowania. Po tygodniu rozlewamy nalewkę do butelek, znów ją filtrując. Odstawiamy w ciemne miejsce, by dojrzewała - im dłużej, tym lepiej (minimum rok).
Anna Noszka
